In meerdere steden in Nederland zijn vrouwen vanochtend de straat op gegaan om aandacht te vragen voor de onveiligheid in steden en parken. De acties zijn georganiseerd door de feministische beweging Dolle Mina.

In onder meer Groningen, Arnhem, Apeldoorn, Amersfoort, Den Haag, Leeuwarden, Deventer, Utrecht, Amsterdam, Harderwijk, Eindhoven, Rotterdam, Tilburg en Zwolle kwamen de Dolle Mina's om 07.00 uur in actie om, zoals zij het noemen, "de openbare ruimte terug te claimen". Volgens de organisatie waren er ruim honderd mensen aanwezig, onder wie vijftig in Amsterdam.

Deelnemers riepen leuzen en liepen bewust door parken om te laten zien dat vrouwen zich daar ook veilig moeten voelen. Ook werd er met krijtspray op muren gespoten. De openbare ruimte is van iedereen, was de boodschap. Daarnaast pleitten ze voor concrete maatregelen om de veiligheid te verbeteren, zoals het plaatsen van meer lantaarnpalen in parken.

Lisa

Vorige week voerden de Dolle Mina's ook al actie, toen 's nachts, met de boodschap: de nacht is ook van ons. Aanleiding voor de recente protesten is de gewelddadige dood van de 17-jarige Lisa uit Abcoude na een avondje uit in Amsterdam.

In Den Haag was vorige week een mars door het centrum:

Maar de actievoerders willen breder aandacht vragen voor structurele onveiligheid. Ze wijzen ook op twee ernstige zedenmisdrijven in Zeist en Amsterdam, een incident waarbij een jong meisje in een rietkraag werd getrokken in Rotterdam, en meerdere aanrandingen door personen op fatbikes.

"Vrouwen willen gewoon hun dagelijkse dingen kunnen doen: op de fiets naar werk, sporten in het park, of 's avonds lopend naar de supermarkt zonder bang te hoeven zijn. Net zoals mannen dat kunnen", zegt een woordvoerder van de actiegroep. "We zijn het zat om steeds op onze hoede te moeten zijn. Het is 2025. Laat ons met rust."

In Duisburg zijn twee leden van de vrijwillige brandweer veroordeeld tot jarenlange gevangenisstraffen voor brandstichting. De mannen van 40 en 27 hebben bekend dat ze zelf branden stichtten, om die vervolgens met de brandweer te kunnen blussen. Ze moeten ruim drie jaar de cel in.

Twee jongere medeverdachten van 19 en 17 zijn veroordeeld voor betrokkenheid. Zij kregen een voorwaardelijke gevangenisstraf.

De serie branden begon vorig jaar december en duurde meerdere weken. De mannen staken onder meer grote aantallen hooibalen in brand.

Later werd ook brand gesticht in een leegstaand restaurant, schrijft de omroep WDR. Daarbij werd voor honderdduizenden euro's aan schade aangericht.

De politie kwam de mannen in januari op het spoor door data van mobiele telefoons rond de verschillende brandhaarden te analyseren.

De temperaturen lopen hoog op aan Playa Bagdad, het noordelijkste strand van Mexico, op een steenworp afstand van de Amerikaanse staat Texas. Hiervandaan heb je goed zicht op lanceringen van SpaceX-raketten, net over de grens. Maar wat de een ziet als een bijzonder uitje, ziet de ander vooral als overlast en een verstoring van het ecosysteem.

Grote pick-ups staan geparkeerd tussen de duinen. Hun eigenaren hebben tentdoeken gespannen om te ontkomen aan de brandende zon. Ze wachten tot aan de Amerikaanse kant, waar lanceerbasis Starbase van het bedrijf SpaceX te zien is, de tiende raketlancering van ruimtevaartuig Starship van start gaat.

'Getuige van iets historisch'

Flavio Salazar is met zijn familie uit de stad Guadalajara gekomen, een autorit van ruim twaalf uur. Hij heeft al zeven keer eerder vanaf deze plek een lancering door SpaceX meegemaakt. "Het is een geweldige familie-ervaring. We zijn getuige van iets historisch", zegt hij.

Verderop staat Rogelio Olivares naast zijn auto. Ook voor hem is het niet de eerste keer dat hij hier is. "Het is een supersonische knal", zegt hij over de lancering. "Je voelt het in je borst. Je moet erbij zijn omdat te kunnen ervaren."

Waar toeristen van over de hele wereld naar dit strand komen om de lanceringen mee te maken, zijn inwoners uit het gebied minder blij met de ruimte-activiteiten. Jesús Elías Ibarra Rodríguez is directeur van de ngo Conibio Global, een organisatie die zich inzet voor de vele dieren die voor dit deel van de Mexicaanse kust kunnen worden gevonden.

Elías somt ze op. "Dolfijnen, schildpadden, walvissen, haaien", zegt hij. Om vervolgens te benadrukken dat er tegenwoordig nog maar weinig van die dieren opduiken in de wateren rond Playa Bagdad. En dat heeft volgens de dierenactivist alles te maken met SpaceX en de raketlanceringen.

Raketonderdelen op stranden

Die lanceringen gaan namelijk bij lange na niet altijd goed. In juni ontplofte een van de Starships van Elon Musk tijdens wat het bedrijf "een routinetest" noemde. Bij eerdere lanceringen waren ook vlak na lanceringen ontploffingen, waarna onderdelen van de raketten wekenlang bleven aanspoelen op stranden van landen en eilanden in de omgeving. Ook op stranden in het noorden van Mexico, zegt Elías.

Hij laat filmpjes zien van grote hoeveelheden ijzer en plastic die verspreid liggen op stranden waar schildpadden hun eieren leggen en vogels hun eten zoeken. "Wij zijn tegen de constante vervuiling door SpaceX", zegt hij. "En naast het fysieke afval, is er ook de schade door de geluidsgolven en de ondergrondse trillingen die deze lanceringen veroorzaken. Dieren raken gedesoriënteerd of gaan deze delen van Mexico vermijden."

Elías is daarom op boten gaan demonstreren met een groep activisten. Met Mexicaanse vlaggen varen ze langs de kust, waar de auto's met SpaceX-fans staan opgesteld. "Wij willen laten zien dat Mexico klaar is met de activiteiten van SpaceX. Wij eisen ons territorium op", zegt hij. De groep betogers krijgt op het water bezoek van de Mexicaanse kustwacht, terwijl Amerikaanse helikopters laag over scheren. Volgens Elías om de activisten te intimideren.

Na twee keer uitstel, volgens SpaceX vanwege slecht weer en technische problemen, wordt Starship op dinsdag succesvol gelanceerd. Vanaf Playa Bagdad is de lancering goed te ervaren: het gebrom van de motoren, de feloranje streep waarmee de raket wordt afgevuurd en vervolgens de explosie als het onderste deel van de raket ver in de Golf van Mexico in het water valt. Het ruimtebedrijf van Musk spreekt van een groot succes.

Martín Pablo Zapata is minder blij met de lancering. Hij is visser en woont niet ver van Playa Bagdad. Door de trillingen van de lancering schoten de sterren in zijn ramen, laat hij zien. Hij vreesde voor nog ergere schade. "Het hele huis bewoog. We gingen gelijk naar buiten. We dachten dat het een aardbeving was", zegt hij.

Meer lanceringen?

Als visser ondervindt ook hij de gevolgen van de activiteiten van SpaceX. "Momenteel zit er nog maar heel weinig vis hier voor de kust. Door de trillingen zijn de vissen gewoon weggejaagd." Volgens Zapata komt het steeds vaker voor dat hij met zijn collega's de zee op gaat en met zo goed als lege netten terugkomt. "We hebben het moeilijk", zucht hij.

Met grote zorgen kijkt hij naar de toekomst. Want nu SpaceX met succes hun Starship wist te lanceren, is de kans op nog meer lanceringen in de komende jaren alleen maar toegenomen.

"Als iemand gay is en van goede wil, en God zoekt, wie ben ik dan om te oordelen?" Zo antwoordde paus Franciscus in 2013 op een persconferentie in het vliegtuig. Hij was pas enkele maanden paus en op de terugweg van de Wereldjongerendagen in Brazilië.

De journalist vroeg hem of hij dacht dat er in het Vaticaan een lobby van homoseksuele priesters bestond. Uit de oorspronkelijke context gehaald groeide zijn antwoord uit tot het symbool van een nieuwe openheid ten opzichte van de lhbti-gemeenschap.

In de jaren die volgden zou Franciscus vaak benadrukken dat in de Rooms-Katholieke Kerk echt iedereen welkom is: "Todos, todos, todos!"

Heuse bedevaart

Twaalf jaar later resulteert deze nieuwe openheid in de eerste min of meer officiële bedevaart naar Rome tijdens een Heilig Jaar van een grote groep lhbti-pelgrims. Een bedevaart die volgens de organisatoren door de Argentijnse paus zelf aangemoedigd zou zijn. Het evenement is slechts half officieel, omdat de bedevaart wel voorkomt op de kalender van de organisatie van het Heilig Jaar, maar niet met de afkorting lhbti.

Toen de aankondiging afgelopen najaar voor het eerst op de kalender verscheen, werd deze snel weer verwijderd. Volgens de organisatie van het Heilig Jaar vanwege een technische fout. Een tijdje later stond de bedevaart er weer op, maar zonder enige verwijzing naar de aard van de verenigingen en belangengroeperingen die de pelgrimstocht houden.

Excuses voor 'flikkerbende'

Het laat zien hoe gevoelig het allemaal ligt. Ook Franciscus zelf was niet eenduidig in zijn uitspraken. Hoewel hij enkele keren trans personen tijdens een persoonlijke audiëntie ontving en daar foto's van liet verspreiden, keerde hij zich ongekend fel tegen wat in de katholieke kerk "gendertheorie" wordt genoemd.

Hij sprak van "ideologische kolonisatie" en het "grootste gevaar vandaag de dag". Ook lekte er een felle tirade uit van Franciscus tijdens een besloten bijeenkomst met de Italiaanse bisschoppen. Hij sprak daar over een "veel te grote flikkerbende".

De bisschoppen zouden volgens de paus veel te veel homo's toelaten als priesterstudenten op de seminaries. Als gevolg van alle ophef bood Franciscus uiteindelijk zijn excuses aan voor deze uitspraak.

In 2023 kwam er een regelrechte doorbraak. De afdeling voor de geloofsleer publiceerde een door Franciscus ondertekende verklaring die het priesters mogelijk maakte om homoparen te zegenen, zij het met de nodige beperkingen.

Zo moet de zegen individueel worden uitgesproken en niet over de relatie. Ook mag de zegen niet tijdens bijvoorbeeld een mis plaatsvinden, maar moet dat ergens achteraf gebeuren.

Hoe het ook zij, de reacties waren overweldigend. Positief van de kant van veel progressieve katholieken in het westen van de wereld, totaal afwijzend van meer traditionalistische katholieken en bijvoorbeeld de bisschoppen uit Afrika. Die tekenden formeel protest aan en weigerden de zegen over te nemen.

Leer

Ondanks de openheid en de zegen is de leer van de Rooms-Katholieke Kerk ten opzichte van alle vormen van seksualiteit buiten het traditionele huwelijk onveranderd gebleven. In de catechismus, de verzamelde leer die iedere katholiek geacht wordt te kennen, wordt homoseksualiteit nog altijd omschreven als een "ontaarding" en homoseksuele daden "intrinsiek ongeordend en in strijd met de natuurwet".

Het ziet er niet naar uit dat hier onder de nieuwe paus snel aan getornd zal worden. Maar helemaal terug naar af lijkt ook onwaarschijnlijk.

Deze week mocht een krachtige pleitbezorger van een betere positie van de lhbti-gemeenschap in de kerk, de Amerikaanse jezuïet James Martin, op persoonlijke audiëntie bij zijn landgenoot paus Leo XIV. Na afloop liet Martin via X weten dat de paus door zal gaan op de door Franciscus ingeslagen weg. Hoe precies zal moeten blijken, maar Martin was enthousiast over het gesprek.

Heilige Deur

De lhbti-bedevaart kent een rijk programma, compleet met gebedswake en mis in een jezuïetenkerk in Rome met als voorganger een hoge Italiaanse bisschop. Vanmiddag zullen de pelgrims zingend achter een regenboogkruis de lange weg aflopen richting de Sint-Pieter en, net als alle andere pelgrimsgroepen, door de Heilige Deur de basiliek betreden.

Zondag zal een delegatie op het Sint-Pietersplein aanwezig zijn tijdens het Angelusgebed van paus Leo XIV. Ongetwijfeld met in het achterhoofd de hoop dat de paus hen bij name zal begroeten, zoals hij met vele groepen pelgrims doet. Maar ook zonder pauselijke groet betekent voor veel lhbti'ers deze bedevaart een mijlpaal.

Goedemorgen! Vandaag houden vijf politieke partijen een congres in aanloop naar de verkiezingen. En de jaarlijkse Airborne Wandeltocht vindt plaats in Oosterbeek.

Eerst het weer: veel zon, maar ook wat sluierwolken of kleine stapelwolken. Het wordt 21 tot 24 graden.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten?

Wat heb je gemist?

De meeste Nederlanders vinden het goed dat maatschappelijke organisaties naar de rechter kunnen stappen als de overheid zich in hun ogen niet houdt aan eigen wetten en regels. Dat blijkt uit onderzoek van Ipsos I&O in opdracht van het advocatenkantoor Pels Rijcken, dat de overheid bijstaat.

Het gaat dan om zaken zoals die van de actiegroep Urgenda over de vermindering van de CO2-uitstoot. 45 procent vindt het goed of zeer goed dat zulke zaken tegen de overheid worden gevoerd. Jongeren en hoogopgeleiden zijn het meest voor. Tegenstanders vinden dat met zulke zaken rechters op de stoel van politici gaan zitten.

Ander nieuws uit de nacht:

En dan nog even dit:

Sharon van Rouwendaal stopt met competitief openwaterzwemmen. Dat heeft de 31-jarige olympisch kampioene gisteravond bekendgemaakt in het praatprogramma RTL Tonight.

Van Rouwendaal won goud op de 10 kilometer openwaterzwemmen bij de Olympische Spelen van Rio de Janeiro in 2016 en Parijs in 2024. Op de Spelen van Tokio in 2021 won ze zilver.

Bekijk de olympische race van Van Rouwendaal in Parijs in 2024:

Fijne zaterdag!

President Trump wil af van een vredesprotest dat al 44 jaar onafgebroken wordt gehouden voor het Witte Huis. De White House Peace Vigil geldt als het langstdurende protest in de VS, maar Trump vindt het ontsierend.

Op een persbijeenkomst over het omdopen van het ministerie van Defensie tot het ministerie van Oorlog vroeg journalist Brian Glenn de president naar het vredesprotest. Als verslaggever van het Trump-vriendelijke Real America's Voice veroorzaakte hij eerder al de rel over de kleding van de Oekraïense president Zelensky.

Glenn vertelde Trump dat het tentje van een anti-kernbomprotest uitgroeide tot "anti-Amerika en soms anti-Trump" en het park voor het Witte Huis ontsierde. "Was me niet opgevallen", reageerde Trump, om vervolgens een medewerker te bevelen: "Haal het weg. Nu. Vandaag nog."

Grondrechten

In 1981 begon vredesactivist William Thomas het continue protest voor de ambtswoning van de Amerikaanse president. Rond de tent stonden borden over het gevaar van een kernoorlog en uitleg over wandaden uit de Amerikaanse geschiedenis. Thomas werd in de beginjaren meermaals opgepakt wegens het veroorzaken van overlast, maar werd later grotendeels met rust gelaten.

Al snel werd zijn actie gesteund door anderen die kritisch waren over de rol van de VS in de wereld. Thomas hield het protest vol tot zijn dood in 2009, waarna Philipos Melaku-Bello het overnam. Nog altijd staan er rond het tentje protestborden met teksten als: "Leef met de bom, sterf met de bom."

Eerder dit jaar protesteerde een Republikeins Congreslid al tegen de aanwezigheid van de tent. "Amerikanen hebben het volste recht om te protesteren tegen hun regering, maar ze hebben niet het recht een nationaal park te kapen en het 24/7 te ontsieren", redeneerde Jeff Van Drew. Voorstanders van het protest wezen op de rechten die in de grondwet zijn vastgelegd.

Park ontruimd

In de uren na het bevel van Trump om het protest op te doeken werd Lafayette Park afgesloten door de beveiliging van het Witte Huis en de parkpolitie. De activisten in de tent moesten daarom ook hun stek verlaten, al lieten de agenten de tent zelf vooralsnog ongemoeid.

Melaku-Bello spreekt in een interview aan de rand van het park van een afleidingsmanoeuvre. "Ze doen gewoon van alles zodat wij niet blijven vragen om de publicatie van de Epstein-documenten." Samen met medestanders wacht hij af wat er gaat gebeuren met zijn tent.

Trump richtte eerder al zijn pijlen op gedrag dat volgens hem de Amerikaanse hoofdstad minder aantrekkelijk maakt. Zo wil hij daklozen wegjagen en stuurde hij de Nationale Garde om de politie te helpen bij het bestrijden van misdaden, hoewel de burgemeester van de stad daartegen was.

De Australische deelstaat Victoria looft een recordbeloning uit voor de gouden tip over een voortvluchtige moordenaar. Wie vertelt waar Dezi Freeman te vinden is, kan rekenen op een miljoen Australische dollar, ruim een half miljoen euro.

Freeman schoot elf dagen geleden twee politiemannen dood toen zij bij hem langsgingen met een huiszoekingsbevel. Een derde agent raakte daarbij gewond. Freeman vluchtte na het incident te voet de wildernis bij zijn woonplaats Porepunkah in.

De 59-jarige Freeman is volgens Australische media een 'soeverein', iemand die de Australische staat niet erkent. Het is niet duidelijk of de moord op de agenten verband houdt met zijn overtuigingen. De politie heeft nog niet bekendgemaakt waarom agenten Freeman opzochten.

Klopjacht

Freeman heeft volgens de politie veel ervaring met overleven in de outback. Hoewel er meteen een klopjacht op gang kwam met meer dan 450 agenten, is men er nog niet in geslaagd hem te vinden. Vandaar dat er nu tipgeld wordt uitgeloofd, het hoogste bedrag ooit in de deelstaat.

De politie hoopt dat een miljoen dollar iemand verleidt relevante informatie te delen. "Zo'n bedrag kan je hele leven in één keer veranderen", zegt een politiewoordvoerder. "De hoogte ervan laat ook zien hoe ernstig dit geweld was en hoe groot onze vastberadenheid is om hem te vinden zodat er geen gevaar meer bestaat voor de gemeenschap."

Eerder al zei de politie dat Freeman mogelijk hulp krijgt om onder te duiken. Maar afgezien van informatie van zo'n handlanger zijn er nog andere tips die nuttig kunnen zijn. "Denk aan waarnemingen van Freeman, geruchten uit de gemeenschap of zelfs verdachte gebeurtenissen rond je huis. Wat het ook is, vertelt het ons."

Zeldzaam

De woordvoerder waarschuwt wel dat mensen zelf geen actie moeten te ondernemen, omdat Freeman vuurwapengevaarlijk is. Wie hem ziet moet gelijk het alarmnummer bellen. Overigens houden onderzoekers er inmiddels ook rekening mee dat Freeman na de schietpartij zichzelf heeft gedood.

Vuurwapengeweld is zeldzaam in Australië, omdat de wapenwetten werden aanscherpt na een bloedbad in 1996 waarbij 35 mensen werden gedood. De laatste keer dat een agent werd doodgeschoten was in 2023.

De afgelopen twee jaar zijn er bij de gemeente Amsterdam meer dan honderd meldingen binnengekomen over kapotte verlichting aan de Holterbergweg, de plek waar vorige maand de 17-jarige Lisa werd vermoord. Het KRO-NCRV-programma Pointer en het AD schrijven dat de plek daarom al langer als onveilig geldt.

"Het is al jaren mijn angstplek", citeert Pointer een vrouw die eerder klaagde over een gevoel van onveiligheid daar. "Als daar iets gebeurt, dan is er niemand die je hoort."

Niet alleen is de plek afgelegen en slecht verlicht, hoge begroeiing beperkt er ook de zichtlijnen. Tegelijkertijd zijn er nauwelijks alternatieven voorhanden: fietsen langs de A2 of Amstel noemen vrouwen even onveilig.

Maatregelen

Ook een leidinggevende van het nabijgelegen Emma Kinderziekenhuis zegt dat er melding is gemaakt van gebrekkige verlichting en hoge begroeiing. Zij zegt soms van het kastje naar de muur te zijn gestuurd als ze problemen meldde via een app van de gemeente Ouder-Amstel, waar de Holterbergweg onder valt. Het gebied wordt beheerd door de gemeente Amsterdam.

"Voor ik iets terug hoorde, gingen er vaak maanden overheen. Soms was de reactie dat het probleem verholpen was, maar dat was niet altijd zo. En andere keren hoorde ik dat ik bij de gemeente Amsterdam moest zijn, dan moest ik opnieuw gaan melden."

Het ziekenhuis neemt inmiddels maatregelen om risico's te verminderen: collega's appen elkaar om samen te fietsen, in het donker lopen beveiligers mee naar het ov en de politie surveilleert vaker rondom station Holendrecht.

Capaciteitsproblemen

Een gemeentewoordvoerder zegt dat de lange wachttijd voor kapotte verlichting voortkwam uit capaciteitsproblemen bij netbeheerder Liander. Inmiddels worden meldingen over de Holterbergweg met voorrang behandeld.

"Het is wel gênant dat we een incident nodig hebben om in actie te komen", zegt raadslid Frans Slats (VVD) uit Ouder-Amstel. Hij zegt dat de gebrekkige verlichting meerdere keren per jaar ter sprake is gebracht in de gemeenteraad.

Lisa werd op 20 augustus gedood toen ze terugfietste naar huis in Abcoude na een avondje uit. Een dag later werd een 22-jarige man opgepakt voor een ander zedenmisdrijf in Amsterdam. Op 22 augustus maakte de politie op een persconferentie bekend dat de man ook verdacht werd van de moord op Lisa. De politie verdenkt hem bovendien nog van een derde zedendelict. Zijn identiteit is nog altijd niet bekend.

Het merendeel van de Nederlanders vindt het goed dat maatschappelijke organisaties en burgers naar de rechter kunnen stappen als zij het gevoel hebben dat de overheid zich niet aan zijn eigen wetten en regels houdt.

Deze 'maatschappelijke rechtszaken' zijn politiek omstreden. Klimaatbeleid bijvoorbeeld "is een zaak van de politiek en niet van de rechter", zei SGP-leider Stoffer een paar jaar geleden. Het inmiddels demissionaire kabinet-Schoof liet kritisch kijken naar de "representativiteit van belangenorganisaties met een ideëel doel" die de zaken aanspannen.

Uit representatief onderzoek van Ipsos I&O onder ruim duizend Nederlanders blijkt nu dat er over het algemeen steun is voor de maatschappelijke rechtszaken, al hangt het van het onderwerp af hoe groot die steun is. Het onderzoek is gedaan in opdracht van Pels Rijcken, het advocatenkantoor dat de overheid bijstaat in de rechtszaal en dat een toename constateert van het aantal maatschappelijke rechtszaken.

Tegenstanders vrezen misbruik

Als er geen concreet voorbeeld wordt genoemd, vindt 45 procent van de ondervraagden het een goede of zeer goede zaak dat er rechtszaken tegen de Staat worden gevoerd, tegenover 12 procent die dat een slechte zaak vindt. Een derde van de ondervraagden zit daartussenin.

Jongeren en hoogopgeleiden zijn het meest voor. Tegenstanders vrezen vertraging van het beleid, hoge kosten, misbruik van het rechtsmiddel voor onbelangrijke kwesties en ondermijning van beslissingen van de meerderheid door een kleine groep.

De steun voor procedures tegen de overheid stijgt als er concrete voorbeelden werden genoemd. Bij een milieuorganisatie die de overheid aanklaagt vanwege het niet halen van de klimaatdoelen, gaat het om 55 procent. Bij een boerenorganisatie die tegen de regels van de overheid procedeert, is dat 67 procent.

Nederlanders vinden het daarbij belangrijk dat de overheid zijn standpunten en rechters hun uitspraken goed uitleggen. Ook de media moeten het publiek goed informeren. De meningen zijn verdeeld over de vraag of journalisten in het algemeen die taak voldoende invullen.

Veel meer vertrouwen in rechters dan in overheid

Opvallend is hoeveel groter het vertrouwen is van Nederlanders in justitiële instituties dan in de overheid als geheel. Dat geldt vooral voor de politie (80 procent) en rechters (76 procent). Maar ook het Openbaar Ministerie en advocaten scoren stevig op vertrouwen met respectievelijk 66 en 63 procent. Daar staat de overheid dus tegenover, die niet verder komt dan 38 procent.

Gevraagd naar de kenmerken van de rechtstaat blijkt dat de basiskennis bij de meeste mensen goed is. Kenmerken als "de overheid moet zich aan de wet houden" en "iedereen heeft recht op een advocaat" worden goed herkend.

Maar er zijn ook misvattingen: 28 procent denkt ten onrechte dat rechters door het parlement kunnen worden ontslagen. En 10 procent gelooft niet in de politieke onafhankelijkheid van rechters.

Verantwoording

Voor dit onderzoek ondervroeg Ipsos I&O 1047 Nederlanders tussen 15 en 21 juli. De steekproef is een representatieve afspiegeling van de volwassen Nederlandse bevolking op de kenmerken leeftijd, geslacht, opleiding, regio en politieke voorkeur.

Filmstudio Warner Bros. klaagt AI-plaatjesmaker Midjourney aan voor copyrightschending. Gebruikers kunnen makkelijk afbeeldingen en filmpjes genereren met beroemde superhelden en tekenfilmfiguren waar Warner Bros. het alleenrecht over heeft.

Warner Bros. laat zien dat met Midjourney een gebruiker in een oogwenk een afbeelding tevoorschijn kan toveren met beroemde cartoonfiguren. "Als een gebruiker Midjourney een simpele opdracht geeft voor een plaatje van Superman in een bepaald scenario of actie, genereert Midjourney een downloadbare afbeelding van hoge kwaliteit van het Superman-karakter waar Warner Bros. copyright op heeft."

"Superman, Batman, Wonder Woman, Bugs Bunny, and Scooby-Doo. Dit zijn enkele van de meest populaire en kostbare fictionele karakters ooit bedacht", sommen advocaten op in de aanklacht. "Zij (en vele andere) zijn eigendom van Warner Bros. Discovery. Dat betekent dat volgens de copyrightwet alleen Warner Bros. Discovery ze mag reproduceren."

150.000 dollar voor elk plaatje

In de aanklacht heeft Warner Bros. verschillende van dit soort voorbeelden opgenomen, van Superman en de Flash tot Tweety en Rick and Morty. "Zelfs een algemene opdracht als 'klassieke strijd tussen superhelden uit een comic' komt uit op karakters met copyright." Warner Bros. eist tot 150.000 dollar schadevergoeding per overtreding.

Midjourney heeft nog niet gereageerd op de claim. In juni klaagden Disney en Universal Midjourney om dezelfde reden al aan. Het bedrijf reageerde toen dat de AI alleen is getraind op publiekelijk beschikbare plaatjes en gebruikers een eigen verantwoordelijkheid hebben om rechten niet te schenden.

Schikking

De nieuwe procedure tegen Midjourney komt op de dag dat een ander AI-bedrijf, Anthropic, voor 1,5 miljard dollar schikte met een groep auteurs. Anthropic had illegaal gedownloade boeken van die schrijvers gebruikt om zijn AI te trainen, waardoor er dus geen royalty's over de gebruikte werken waren betaald.

Deze zaak wordt gezien als een mogelijk een kantelpunt in de strijd over inbreuken op het auteursrecht tussen met AI-bedrijven en journalisten, artiesten, fotografen en andere makers van originele content.

Het lichtzwaard waarmee Darth Vader de hand van Luke Skywalker afhakte in The Empire Strikes Back is verkocht voor een recordbedrag. Op een veiling in Los Angeles werd er ruim 3 miljoen euro voor betaald. Nooit eerder werd er zo veel geld neergelegd voor een rekwisiet uit Star Wars.

Het gaat om het wapen waarmee de slechterik uit de filmreeks te zien was in in ieder geval de laatste twee delen van de originele trilogie. Mogelijk was het ook al gebruikt voor de allereerste film A New Hope uit 1977, maar daarvoor ontbreekt fotografische bewijs.

Veilinghuis Propstore vindt het terecht dat iemand zo diep in de buidel tast voor het object. "Dit is het wapen van het meest herkenbare karakter uit de beroemdste sciencefictionfilm ooit", jubelt de veilingcatalogus. "Dit is meer dan een film rekwisiet, het is filmgeschiedenis."

Beschadigingen

Close-up is goed te zien dat het miljoenenobject zijn leven ooit begon als flitslichthouder voor een klassieke balgcamera. Regisseur George Lucas liet dat met onder meer knopjes van een digitale rekenmachine eruitzien als een ruimtewapen.

Voor de films werden twee versies gebruikt: eentje met alleen een handvat en eentje waarop met een koppelmechanisme een lemmet gezet kon worden voor duels. Dat lemmet was bedekt met wit reflecterend tape, zodat in de nabewerking de typische gloed van het wapen kon worden toegevoegd. Het nu geveilde lichtzwaard is die duelversie, al ontbreekt het lemmet.

In de nauwkeurige beschrijving meldt Propstore dat het kavel duidelijk veel te verduren heeft gehad in de gevechten. Er zitten enkele krassen op, een deel van het handvat is losgeraakt en het uiteinde is deels verdwenen. "Maar dat vermindert de waarde in het geheel niet: dit wijst er juist op dat het lichtzwaard echt is, bewijs dat hij authentiek in deze film is gebruikt."

Zweep en neuralyzer

In de driedaagse veiling kwamen nog meer overbekende Hollywoodstukken voorbij. Zo werd een zweep van Indiana Jones voor 4 ton verkocht, ging een Spider-Mankostuum voor 250.000 euro van de hand en haalde een bord van Perron 9 3/4 uit de Harry Potterfilms zeven keer meer op dan de geschatte minimumwaarde van 17.000 euro.

Ook een pop van Saw, de helm van Sauron uit The Lord of the Rings en een neuralyzer uit Men in Black vonden voor vele tienduizenden euro's nieuwe eigenaren. Ook zaterdag worden er nog objecten geveild, een van de topstukken dan is Leonardo DiCaprio's kaartje uit Titanic.

Mark Volman van de Amerikaanse band The Turtles is op 78-jarige leeftijd overleden. Volman was met Howard Kaylan de oprichter van de band en zong ook op hun grootste hit, Happy Together.

Klasgenoten Volman en Kaylan hadden in Californië al samen in meerdere schoolbandjes gezeten toen ze The Tyrtles oprichtten, met in de naam een fonetisch grapje zoals ook The Beatles en The Byrds in die tijd hadden. Tegen de tijd dat ze echt doorbraken hadden ze de y in hun naam alweer vervangen door een u.

In 1965 scoorde de band een grote hit met It ain't me babe, al zou hun versie altijd in de schaduw blijven staan van Bob Dylans origineel, dat een jaar eerder was uitgekomen. Het leek er een tijdje op dat de band daarmee de beste tijd achter zich had, totdat Volman en Kaylan een lied in handen krijgen waar vele andere artiesten al voor hadden bedankt, Happy Together.

Acht maanden schaven

De band nam de tijd om de minimalistisch opgenomen demoversie (met handgeklap in plaats van drums bijvoorbeeld) veel beter te maken. Tijdens acht maanden toeren werd er geschaafd aan de opnames, tot er een volledig eigen versie was ontstaan, met vrolijk schallende koperblazers. Volman nam de harmonieën voor zijn rekening.

Zie hier Happy Together met Volman in het oranje:

Hoewel het lied gaat over een onbeantwoorde liefde, bleek het met zijn opgewekte deuntje de ideale soundtrack voor de Summer of Love aan de Amerikaanse oostkust. Het zou de eerste en enige nummer 1-hit van de band worden in de VS. Ook in Nederland kwam het nummer hoog in de Top 40, op nummer 5.

De populariteit van Happy Together bleek tijdloos. Een heruitgave haalde in 1975 weer kort de hitlijst, in de jaren 90 werd het nummer gebruikt in een Dubbeldrank-reclame en in 2015 opende het nummer de Minions-film.

Er volgden voor The Turtles nog andere bescheiden hitjes, zoals Elenore, dat met teksten als "Jeetje, ik vind je mieters" eigenlijk bedoeld was om de oppervlakkigheid van alle ik-hou-van-jou-en-ik-blijf-je-trouwliedjes belachelijk te maken. Toen verdere grote successen uitbleven en de relatie met hun platenlabel verslechterde, hield de band in 1970 op te bestaan.

Frank Zappa

Volman en Kaylan zouden blijven samenwerken, bij Frank Zappa's Mothers of Invention bijvoorbeeld, die ook Happy Together opnam in zijn liverepertoire. Ook werkten ze als opnameartiesten bij grote namen als T.Rex, Bruce Springsteen en John Lennon.

Volman was al enige jaren chronisch ziek, maar bleef toch nog geregeld optreden. Volgens zijn familie overleed hij gisteren in zijn woonplaats Nashville na een kort, onverwacht ziekbed.

De Amerikaanse immigratiedienst is een fabriek van Hyundai in de staat Georgia binnengevallen en heeft er 475 mensen gearresteerd.

Volgens de immigratiedienst hebben de meesten van hen de Zuid-Koreaanse nationaliteit. Zij hadden volgens de Amerikaanse regering niet de juiste werkvergunningen. Het Zuid-Koreaanse ministerie van Buitenlandse Zaken bevestigt dat "een groot aantal" landgenoten is gearresteerd, maar noemt geen aantallen.

Volgens president Trump waren alle gearresteerden "illegale vreemdelingen" en deden de overheidsinstanties hun werk.

Fabriek in aanbouw

De inval was bij een productielocatie waar de Koreaanse autofabrikant elektrische voertuigen maakt. De locatie is sinds een jaar in gebruik en is een van de belangrijkste productielocaties van Hyundai. Er werken zo'n 1200 mensen.

Brian Kemp, de gouverneur van Georgia, noemde de fabriek eerder het grootste economische ontwikkelingsproject ooit. De actie was gericht tegen een afdeling in aanbouw waar batterijen geproduceerd gaan worden.

Het Zuid-Koreaanse ministerie van Buitenlandse Zaken zegt bezorgd te zijn over de inval. Meerdere Zuid-Koreaanse ambtenaren zijn vanuit Washington naar Georgia gestuurd om steun te bieden.

Visumontheffing

Een advocaat die een aantal van de arrestanten vertegenwoordigt, meldt dat twee van zijn cliënten een visumontheffing hadden om negentig dagen in de VS te werken en dat zij zich aan de wet hielden.

Volgens Steven Schrank, een leidinggevende in het departement van Binnenlandse Veiligheid, zijn sommige van de arrestanten illegaal de grens over gestoken. Anderen hadden volgens hem een verlopen visum of een visumvrijstelling waarmee ze niet mochten werken. Hij noemt de inval "het resultaat van maandenlang strafrechtelijk onderzoek".

Uitzettingen

Sinds het aantreden van president Trump is het aantal uitzettingen enorm toegenomen. De acties krijgen steevast kritiek van Democraten. De voorzitter van de Democratische Partij van Georgia Charlie Bailey noemt de inval in de fabriek "een politiek gemotiveerde operatie, bedoeld om mensen te terroriseren die hard werken voor hun brood, onze economie aandrijven en bijdragen aan de gemeenschappen in Georgia waar ze wonen."

Het Amerikaanse AI-bedrijf Anthropic betaalt een groep auteurs 1,5 miljard dollar (bijna 1,3 miljard euro) om verdere vervolging voor het niet betalen van auteursrecht te ontlopen.

Het bedrijf had voor het trainen van zijn chatbot meer dan zeven miljoen boeken gedownload. Dat was op zich geen probleem, oordeelde een federale rechter in juni. Problematisch was wel dat die boeken van illegale sites zijn gedownload, waardoor de auteurs en de uitgevers er geen cent van terugzagen.

500.000 boeken

De kans bestond dat het bedrijf in december tot het betalen van een veel hoger bedrag dan 1,5 miljard dollar zou worden veroordeeld. "We hebben het dan mogelijk over meerdere miljarden, genoeg om Anthropic failliet te laten gaan", zei een juridisch analist van uitgeverij Wolters Kluwer tegen persbureau AP.

Het bedrijf heeft nu ingestemd met het betalen van 3000 dollar per boek voor de 500.000 boeken, zowel fictie- als non-fictieboeken, die onder de schikking vallen.

Kantelpunt

"Dit is voor zover wij weten, het grootste herstel van auteursrecht ooit en de eerste in zijn soort in het AI-tijdperk, zegt de advocaat van de auteurs tegen persbureau AP.

De rechtbank moet de schikking nog goedkeuren. Als dat gebeurt is deze zaak mogelijk een kantelpunt in de strijd tussen AI-bedrijven en anderen over inbreuken op het auteursrecht, zoals journalisten, fotografen en muzikanten.

De stadsreiniging die het afval inzamelt en de stad schoon moet houden, kampt met grote problemen. Een hoge werkdruk, stijgend ziekteverzuim, kapotte voertuigen en medewerkers die sinds enkele jaren door de hele stad moeten werken in plaats van in een eigen vaste wijk, wat ten koste gaat van gevoel van veiligheid en trots. Dat blijkt uit gesprekken met medewerkers en interne documenten die AT5 heeft ingezien. Door de problemen wordt de stad volgens de medewerkers steeds viezer. "We worden voortdurend ingezet in andere wijken, hebben te weinig personeel en daardoor komen we in sommige straten al weken niet."

In de Tweede van Swindenstraat in Oost ligt het steeds vaker vol met plastic flesjes, luiers en rottend fruit. Vuilniszakken worden opengescheurd door statiegeldzoekers op zoek naar blikjes en flesjes. Soms duurt het dagen of zelfs weken voordat de troep wordt opgeruimd. Ook bewoners in andere delen van de stad ervaren hetzelfde probleem in hun straat.

Vaak wordt gewezen naar de drukte in de stad of de invoering van statiegeld als oorzaak van het groeiende afvalprobleem. Dat speelt zeker mee, maar AT5 sprak de afgelopen maanden met tientallen medewerkers van de stadsreiniging en kreeg interne documenten in handen. Daaruit blijkt dat de organisatie die verantwoordelijk is voor een schone stad zelf ook met grote problemen kampt. 

Medewerkers spreken van een angstcultuur binnen de stadsreiniging. Klachten over werkdruk, kapotte voertuigen en onveilige situaties zouden vaak worden genegeerd door leidinggevenden. Veel medewerkers willen anoniem blijven uit angst voor repercussies. De namen zijn in dit artikel gefingeerd, maar bekend bij de redactie.

"Zeer vies"

Afvaloverlast is voor Amsterdammers een van de grootste ergernissen in de stad. Steeds meer bewoners beoordelen hun buurt als “zeer vies” en het aantal meldingen van afval op straat blijft toenemen. Uit een gemeentelijke peiling blijkt dat alleen het woningtekort nog meer frustratie oproept bij Amsterdammers. 

Uit de gesprekken en een intern belevingsonderzoek blijkt dat er al langer problemen spelen bij de stadsreiniging, maar dat er de laatste twee jaar steeds meer onvrede is. “De fut is eruit”, zegt reiniger Manon. "We worden voortdurend ingezet in andere wijken, hebben te weinig personeel en daardoor komen we in sommige straten al weken niet." 

Ziekteverzuim 'schrikbarend hoog'

Het ziekteverzuim bij de stadsreiniging is al jaren een probleem en stijgt nog steeds. In 2024 lag het op 14,8% bij de medewerkers op straat van reiniging en zelfs op 17% bij inzameling. Veel hoger dan het sectorgemiddelde bij afvalbedrijven van 6,3%. “Het ligt echt schrikbarend hoog. Ik kom zulke percentages eigenlijk nooit tegen”, zegt lector stadslogistiek Walther Ploos van Amstel. 

Uit gemeentecijfers die AT5 opvroeg blijkt bovendien dat meer dan 70% van het ziekteverzuim langdurig is: veel medewerkers zitten dus langer dan zes weken thuis. Dat heeft forse gevolgen. Verlofaanvragen worden vaak afgewezen, er moet veel extern personeel worden ingehuurd en de kosten lopen op. Bij de stadsreiniging bedraagt de rekening voor externe inhuur jaarlijks 14,2 miljoen euro.

Met een gemiddelde leeftijd van 50 jaar bij inzameling en 46 jaar bij reiniging is het personeel duidelijk ouder dan het landelijke bedrijfs­gemiddelde van 43 jaar. “Oudere werknemers hebben inderdaad meer kans op fysieke klachten en ziekteverzuim”, zegt vakbondsbestuurder bij de FNV Fred Bos. “Maar er is veel meer aan de hand bij de stadsreiniging.”

Het werken op straat is zwaar. Vuilniswagenchauffeurs stappen dagelijks 80 tot 90 keer in en uit, wat volgens vuilnisophaler Michael leidt tot veel knieproblemen, hernia’s en in het centrum, waar nog afvalzakken op straat staan, schouderklachten door het gooien van de zakken. Ook bij de reiniging zijn lichamelijke klachten wijdverspreid. “Je zit soms de hele dag in dezelfde houding in de veegwagen. Ik kreeg daardoor nek- en rugproblemen waardoor ik een tijd arbeidsongeschikt raakte”, zegt reiniger Manon.

Het hoge ziekteverzuim zorgt ervoor dat de werkdruk voor de overgebleven medewerkers alleen maar toeneemt. "Onze ploeg is nooit compleet en met minder personeel moeten we hetzelfde werk doen, wat leidt tot meer irritaties onder collega's", zegt vuilnisophaler Michiel.

Verschillende medewerkers geven aan dat er slecht wordt omgegaan met fysieke en mentale klachten. Zo voelen zij zich door sommige teamleiders onder druk gezet om ondanks ziekte toch te werken of bepaalde taken uit te voeren. "Ik heb een aangeboren afwijking en moet keer op keer uitleggen waarom ik bepaalde taken niet voor lange tijd kan doen", zegt reiniger Peter. 

De motivatie onder het personeel is laag. "9 van de 10 keer denken we, bekijk het maar", zegt vuilnisophaler Mark. Teamleiders hebben het vermoeden dat werknemers zich ziek melden vanwege veranderingen binnen de stadsreiniging. Als startpunt voor de onvrede wordt door veel medewerkers de centralisatie in 2019 genoemd.

Geen eigen wijk meer

Voor 2019 had elk stadsdeel nog een eigen reinigings- en inzamelingsdienst. Medewerkers hadden hun vaste wijk en route die ze goed kenden. De diensten werden echter ook gezien als losse koninkrijkjes. Om dit te doorbreken besloot de gemeente te centraliseren. In het masterplan Handhaving en Reiniging uit 2019 staat dat de stadsreiniging daardoor efficiënter, professioneler en flexibeler moet worden.

Sinds de invoering van de centrale stadsreiniging kunnen reinigers en vuilnisophalers ook in andere stadsdelen worden ingezet. Veel medewerkers geven aan dat hierdoor de trots en eigenaarschap om je eigen buurt schoon te houden verloren is gegaan. "Ik werkte 20 jaar in Noord, maar nu sta ik de ene dag in Oost, de volgende in Zuid en weer een andere dag in het centrum", vertelt reiniger Abdul.

Ploegen worden weggehaald uit de ene buurt en doorgeschoven naar de andere buurt. De werkdruk neemt nog verder toe doordat er nieuwe woonwijken of stadsgebieden, zoals Weesp, bijkomen zonder dat er genoeg extra personeel is aangenomen volgens medewerkers. 

Het ingeroosterd worden in andere wijken leidt volgens een belevingsonderzoek tot "toegenomen ervaren onlogica, verlies aan gebiedskennis, verlies aan netwerk en verlies aan productiviteit." Het werkt niet efficiënt om steeds in andere buurten te werken, zeggen medewerkers. "We moeten altijd vanaf onze eigen werf beginnen om spullen en werkkleding op te halen. Op een drukke dag kan het reizen van Oost naar West anderhalf uur duren, waardoor er minder tijd overblijft om de wijk schoon te maken", zegt reiniger Abdul.  

Arbodienst ‘Zorg van de Zaak’ concludeert in een intern rapport over de reiniging dat de wisseling van vaste stadsgebieden naar de gehele stad invloed heeft gehad op het hoge ziekteverzuim. "De motivatie en trots voor het werk neemt af. En het is lastiger om buiten vaste teams te werken, doordat men niet op elkaar is ingespeeld", staat in het rapport.

Het ritme van de stad

Ondanks de onvrede worden later nog meer wijzigingen ingevoerd. De gemeente wil de stadsreiniging meer laten aansluiten op "het ritme van de stad", zodat medewerkers ook flexibeler ingezet kunnen worden in de avonden en weekenden. Het moet het centrum ontlasten waar de meeste overlast van afval is, en langer op avonden en weekenden wordt gewerkt. In 2023 wordt een nieuwe roosterregeling aangekondigd, die direct op weerstand stuit bij werknemers.

Volgens de ondernemingsraad (OR) is maar liefst 95% van de medewerkers tegen deze nieuwe roosters. De OR spant een rechtszaak aan om de invoering van de nieuwe dienstregeling te stoppen, maar de rechter beslist in het voordeel van de gemeente. Sindsdien worden vuilniswagenchauffeurs ook ingeroosterd in weekenden en op feestdagen, terwijl reinigers daarnaast ook in de avonden aan de slag moeten.

De nieuwe roosters moeten de werkdruk juist verminderen, zegt een gemeentewoordvoerder in 2023 tegen AT5. Maar volgens de medewerkers hebben de veranderingen juist voor een hogere werkdruk gezorgd. “We zijn uit ons vertrouwde ritme gehaald. Sommige collega’s werken al 30 jaar alleen op dagdiensten en moeten nu ineens ook ‘s avonds en in het weekend aan de slag”, vertelt reiniger Manon.

De maat is vol

Het centrum wordt tegenwoordig meer ontlast, maar volgens werknemers zijn andere stadsdelen daar de dupe van. "Vorige maand werd ik acht keer uit mijn eigen wijk gehaald om in het centrum bij te springen. Het is goed dat het centrum schoner wordt, maar de rest van de stad vervuilt meer", zegt reiniger Mark. 

Uit een belevingsonderzoek blijkt dat het werkplezier bij medewerkers twee jaar na de invoering van de roosters onder druk staat. De medewerkers bij inzameling geven het rooster een rapportcijfer van een 5,3 en bij Stadswerken, waar reinigers onder vallen, zelfs een 3,1. Veel medewerkers geven aan het onbegrijpelijk te vinden dat ze zoveel in andere wijken en teams worden ingezet. 

Werknemers ervaren een groeiende kloof tussen het vaak laagopgeleid personeel op straat en het hoger opgeleide management op kantoor. Ze voelen zich niet gehoord en niet serieus genomen. Op papier zouden aanpassingen worden bedacht, die in de praktijk niet werken. Klachten worden volgens medewerkers regelmatig genegeerd of nauwelijks opgevolgd.

De maat is vol voor veel medewerkers. In mei 2024 sturen 214 medewerkers van Stadsbeheer, waar reinigers, vuilnisophalers, maar ook handhavers onder vallen, een brandbrief naar de commissaris van de Koning in Noord-Holland. In de brief staat dat door de onvrede het verzuim en de uitstroom hoog is. "Wij medewerkers die zorgen voor een schone en veilige stad Amsterdam zijn overgeleverd aan een systeem waar onze vrijheid en autonomie is afgenomen", schrijven ze.

"De medewerkers zijn het zat om te werken in een hiërarchische, racistische cultuur waarin machtsmisbruik en doofpotpraktijken voorkomen", staat verder in de brandbrief uit 2024. Ondanks deze noodkreet verandert er weinig bij de stadsreiniging. Uit onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut en een rapport van de Arbeidsinspectie blijkt dat deze problemen niet alleen bij de stadsreiniging spelen, maar binnen de gehele gemeente voorkomen.

Veegwagens zonder spiegels of remmen

Medewerkers voelen zich bijvoorbeeld regelmatig niet gehoord door leidinggevenden als er problemen met het materieel zijn. "Teamleiders sturen je de straat op met ondeugdelijk materiaal. Zoals veegwagens zonder spiegels of remmen die niet goed functioneren", vertelt reiniger René. 

Reinigers vertellen dat het materieel de afgelopen jaren steeds vaker kapot is en er minder onderhoud plaatsvindt, omdat daar minder tijd voor is. Waar reinigers voor 2019 nog hun eigen veegwagens hadden, worden deze sinds de centralisatie veel uitgeleend aan andere stadsdelen. 

Uit een intern belevingsonderzoek in handen van AT5 blijkt dat het werken in andere wijken leidt tot "minder verantwoordelijkheid voor gebied en materieel, en meer schades." Collega’s zijn lakser geworden omdat ze geen eigen wagens meer hebben", vertelt reiniger René. "Een wagen wordt uitgeleend aan andere stadsdelen en komt dan vaak vies of zelfs beschadigd terug."

Sommige reinigers klagen over niesbuien doordat de roosters van veegmachines slecht worden schoongemaakt. Ook andere fysieke klachten komen voor. "De vering van de stoelen is soms volledig kapot. Het lijkt alsof je in een vliegtuig zit. Je voelt elke hobbel en daar zit je dan de hele dag in", zegt reiniger Peter. 

"Collega’s zijn echt aan het racen"

Volgens medewerkers hangt de materiële schade ook samen met de toenemende werkdruk. Uit cijfers van de gemeente blijkt dat er jaarlijks gemiddeld zo’n tweeduizend keer schade wordt gemeld bij de stadsreiniging en inzameling, met een jaarlijkse schadepost van ruim 2,6 miljoen euro. "We rammen er doorheen", zegt reiniger Peter. "Collega’s zijn echt aan het racen in 30 km-zones."

Het blijft echter niet alleen bij materiële schade. Vorig jaar oktober vond er een tragisch ongeluk plaats op de Passeerdersgracht, waarbij een Amerikaanse toerist om het leven kwam na een aanrijding met een vuilniswagen. Verschillende vuilniswagenchauffeurs zeggen dat ze zich steeds onveiliger voelen tijdens het rijden in de stad. "Je gaat met een heel groot voertuig een hele drukke stad in, waar overal fietsers en voetgangers zijn", zegt Fred Bos van de FNV.

De onveiligheid zou mede toenemen doordat medewerkers vaker in wijken rijden die ze niet goed kennen. "Je kent de wijk niet goed, waardoor je sneller een verkeerde inschatting maakt", zegt vuilniswagenchauffeur Sam. Volgens Walther Ploos van Amstel is het opmerkelijk dat medewerkers veel in verschillende wijken worden ingezet. "Bij Albert Heijn weten ze ook, je moet chauffeurs op vaste routes inzetten. Chauffeurs die iedere dag een andere route rijden, dat vraagt om ongelukken en meer schade."

Niet langer houdbaar

Medewerkers waarschuwen dat de huidige werkwijze niet langer houdbaar is om de stad op een veilige en verantwoorde manier schoon te houden. “Als het zo doorgaat, stop ik ermee, en veel collega’s overwegen hetzelfde”, zegt vuilniswagenchauffeur Mark. Volgens medewerkers zal de stad bovendien alleen maar verder vervuilen als er niets verandert.

Vakbondsbestuurder Fred Bos benadrukt dat er meer vaste krachten nodig zijn om de problemen op te lossen. "Nu worden er veel uitzendkrachten ingezet die eerst moeten worden ingewerkt en vaak nog ervaring missen. Dat levert frustratie op bij het vaste personeel.”

Veel medewerkers pleiten bovendien voor een terugkeer naar het werken in een eigen vaste wijk. Binnen de reiniging en inzameling zijn onlangs gesprekken gestart om te onderzoeken of de huidige roosters aangepast kunnen worden, zodat medewerkers meer in vaste wijken gaan werken. 

De gemeente heeft het afgelopen jaar meer dan 100 meldingen binnengekregen over kapotte of slechte verlichting aan de Holterbergweg in Duivendrecht, dat blijkt uit onderzoek van televisieprogramma Pointer (KRO-NCRV). Dat is precies op de route waar de 17-jarige Lisa uit Abcoude in de nacht van 19 op 20 augustus werd achtervolgd en om het leven gebracht. Ondanks de meldingen over slechte verlichting werd er niet of nauwelijks iets aan gedaan. 

"Hoewel delen van die route onder Ouder-Amstel vallen, ligt het beheer bij Amsterdam. Die gemeente erkent dat sommige reparaties aan de verlichting maanden duurden", aldus Pointer. 

Gemeenteraadsleden van Ouder-Amstel zouden de onveilige fietsroutes in het gebied herhaaldelijk hebben aangekaart. De route die Lisa aflegde, kwam vorig jaar in een onderzoek naar onveilige plekken door Pointer al naar voren. Zo gaven vijf vrouwen aan dezelfde route als onveilig te ervaren. Daarnaast zouden vrouwelijke werknemers van het Emma Kinderziekenhuis, onderdeel van het Amsterdam UMC zich onveilig voelen tijdens fietstochten in de nacht. 

Sinds de dood van Lisa staat de veiligheid van vrouwen centraler. "Het Amsterdam UMC laat weten dat de zorgen onder medewerkers na de dood van Lisa zijn toegenomen", aldus Pointer. "Zo wordt er door de politie vaker gesurveilleerd rondom station Holendrecht en loopt de beveiliging van het ziekenhuis in de avond en nacht meerdere keren van het ziekenhuis naar het station." In appgroepen spreken collega's van het ziekenhuis af om samen te fietsen. 

Reparaties 

Een woordvoerder van de gemeente Ouder-Amstel wijt de lang durende reparaties aan een capaciteitsgebrek bij Liander, die als netbeheerder over de openbare verlichting gaat. "De gemeente Amsterdam stelt dat storingen in de verlichting aan de Holterberweg nu met voorrang worden opgepakt", schrijft het onderzoeksjournalistieke platform. 

Het onveilige gevoel wordt vanuit verschillende hoeken erkent. Volgens VVD-raadslid Frans Slats in Ouder-Amstel 'is het gênant dat er een incident nodig is om in actie te komen'. "Niemand heeft dit gewild." Slats zou aan het platform hebben aangegeven dat de gebrekkige verlichting meerdere keren per jaar ter sprake is gebracht, waaronder de routes in de omgeving van het Amstel Business Park en de Holterbergweg.

Hart van bloemen 

Vrijdag werden de neergelegde bloemen op de plek waar Lisa werd omgebracht in overleg met de nabestaanden weggehaald. Op de plek komt een blijvend monument; bloemen in de vorm van een hart. "Het onmenselijke wat de 17-jarige Lisa is overkomen, heeft velen diep getroffen. Met het bloemenhart willen we die breedgedragen steun bekrachtigen", liet burgemeester van Ouder-Amstel Susanne de Roy van Zuidewijn weten. 

Een man is vannacht gewond geraakt tijdens een steekpartij op het Leidseplein in het centrum. Aanleiding was een ruzie met een andere man, die het slachtoffer met een scherp voorwerp stak. De verwonde man was aanspreekbaar en werd per ambulance naar het ziekenhuis gebracht. Een woordvoerder van de politie laat weten dat er ter plaatse een verdachte is aangehouden.  

De melding van de steekpartij kwam rond 03.30 uur bij de politie binnen. Onduidelijk is waar de ruzie tussen de twee mannen over ging. Over de ernst van de verwondingen kan de politie niets melden. 

"We zijn op zoek naar mensen die meer weten of hebben gezien en doen onderzoek naar de zaak", aldus de woordvoerder. 

Het Amsterdamse stadsbestuur kondigt volgende week maatregelen aan in de strijd tegen seksueel geweld en vrouwenhaat. Burgemeester Femke Halsema zei kort na de moord op de 17-jarige Lisa al dat zij hier mee zou komen. Landelijk is er ook de roep om pepperspray te legaliseren, maar de burgemeester twijfelt of dat wel een goed idee is. "Het kan ook in handen komen van anderen die het zullen gebruiken om bijvoorbeeld vrouwen te intimideren", zegt ze in Het Gesprek met de Burgemeester. 

Halsema wil de discussie landelijk houden, maar heeft toch een boodschap voor Kamerleden die nu over het legaliseren van pepperspray praten. "Op het moment dat je zo'n geweldsmiddel vrijgeeft, dan wordt het nooit alleen door slachtoffers gebruikt. Het wordt dan ook een potentieel nieuw instrument om anderen te intimideren. Daar zit mijn zorg. Het is niet zo dat je peperspray, als je het vrij op de markt brengt, selectief kan verkopen aan bijvoorbeeld vrouwen die slachtoffer kunnen worden. Het kan ook in handen komen van anderen die het zullen gebruiken om bijvoorbeeld vrouwen te intimideren. Ik denk dat het misschien kan helpen, maar dat je er niet te veel heil van moet verwachten. Het kan leiden tot nieuwe vormen van intimidatie."

Samen met de wethouders en de driehoek - gemeente, politie en justitie - kondigt Halsema volgende week aan wat de stad gaat doen om seksueel geweld en vrouwenhaat te bestrijden. Ze plaatst daarbij wel een kanttekening: "Een cultuur onder jonge mannen, die krijg je niet door een overheid veranderd. Dat zal maatschappelijk debat kosten, ouders die hun kinderen opvoeden, scholen die daar een rol in hebben: iedereen heeft daarin in een rol."

En: "Wij kunnen maatregelen nemen in de vorm van preventie, zorgen voor goede opvang voor meiden en vrouwen die wat overkomt, zorgen dat er handhaving is op straat die zich daar ook echt op richt. Wij kunnen allerlei aanvullende maatregelen nemen, maar de cultuur van de opkomende manosfeer, waarin vrouwen steeds vaker vernederd en geïntimideerd worden, daar heeft de samenleving ook een rol in te spelen."

Openbare ruimte

Sociale veiligheid moet veel meer een onderdeel worden van de inrichting van de openbare ruimte, stelt Halsema. "Er moet niet alleen gekeken worden naar de schoonheid van de openbare ruimte of de aanwezigheid van groen, maar dat er ook echt een veel sterkere afwegingen gemaakt moeten worden in de mate waarin groen, bijvoorbeeld bosjes, zorgen dat vrouwen ongezien zijn. Daar is natuurlijk tijdens de retraite (deze week sprak het college over de begroting van volgend jaar, red.) over gepraat en daar zal ook naar gehandeld worden."

Als voorbeeld van een mogelijk nieuwe afweging geeft Halsema een discussie die ze onlangs bijwoonde op IJburg. "In het Van Goghpark zou het 's avonds veel te donker zou zijn. Mensen zeggen: wij willen in de avond lampen. Je weet dat er ook buurtbewoners zijn die dat niet willen. Daar moeten nieuwe afwegingen in gemaakt worden."

Bekijk hierboven het hele Gesprek met de Burgemeester, waarin Halsema uitgebreider stilstaat bij de schok in de samenleving over de moord op de 17-jarige Lisa. Ook gaat de burgemeester in op de explosies in de Plantage Kerklaan deze week. 

De 21-jarige Hicham A. ontkent betrokken te zijn geweest bij een serie verkrachtingen van negen jonge vrouwen. In aangiftes en verklaringen van de vrouwen wordt gesproken over de manier waarop hij hen naar het toilet zou hebben gelokt en ze daar zou hebben verkracht. Vandaag tijdens een eerste dag van de strafzaak maakten de jonge vrouwen op indrukwekkende wijze gebruik van hun spreekrecht en richtten zich tot A. 

"Ik heb geen woorden voor jou, ik weet dat je genoegen haalt uit het lijden van een ander. Wat ik wel weet is dat ik je nooit zal vergeven voor wat je mij hebt aangedaan. Jouw daden hebben tot op de dag van vandaag invloed op mijn leven en hebben blijvende schade achtergelaten. En zelfs nu ik je aankijk, voel ik de adrenaline door mijn lijf gieren. Ik ben trots op ons, maar vooral op mezelf. Want als ik mezelf had laten vallen had ik hier nooit gestaan. Wat het vonnis ook wordt, het zal nooit genoeg zijn. De schade is al aangericht", vertelt een van de slachtoffers vandaag terwijl ze haar emoties maar moeilijk kan bedwingen. Ze vinden troost bij elkaar terwijl ze hun verklaring oplezen.

Ontmoetingen op straat

Hicham A. wordt ervan verdacht dat hij de negen jonge meiden heeft aangerand, verkracht of afgeperst. De vrouwen die het slachtoffer van A. zouden zijn geworden hebben allemaal verklaringen afgelegd bij de politie. Drie van hen meldden zich na een eerdere publicatie van AT5. De verhalen van de vrouwen komen vrijwel allemaal neer op het feit dat hij de meiden op straat, het Centraal Station, een supermarkt of de trein aansprak om ze kort daarna mee te nemen naar een café of bioscoop. "Dat deed ik als ik het een mooi meisje vond", vertelde A. vandaag.

Vermoede verkrachting op toilet bioscoop

Het slachtoffer dat hij als eerste gemaakt zou hebben, leerde hij kennen in een supermarkt in de Indische Buurt. Ze gingen samen naar de binnenstad om te shoppen, zo heeft het slachtoffer verklaard, om daarna naar de bioscoop te gaan.

De rechtbank leest voor: "In de bioscoop begon u haar in haar nek te zoenen en lokte haar naar de wc met een smoes over dat uw medicijnen verkeerd zouden zijn gevallen. Zij liep toen naar de wc, waarop u de deur op slot deed en de deur blokkeerde", aldus de rechtbank. "Het zou sneller gaan als ze zich niet zou verzetten", zou u hebben gezegd. Het slachtoffer heeft verklaard dat ze werd omgedraaid en seksuele handelingen werden verricht. "Alles werd wazig en ik voelde mij licht in mijn hoofd. Ik voelde me verslagen en besefte toen dat hij helemaal niet om mij gaf. Hij was sterker dan ik, agressief."

Daarna gingen ze volgens het meisje weer terug de bioscoopzaal in en moest hem een kus geven als er weer een romantische scene was. "Hij zei dat hij weer geil werd en dat ik opnieuw dingen bij hem moest doen." Het meisje vertelde een vriendin over wat er was gebeurd, samen haalden ze een dag later een morning-afterpil.

Het zou een van de vele verkrachtingen zijn geweest die zich op deze of een vergelijkbare manier afspeelden. De rechtbank behandelde vandaag de feiten en vroeg A. naar zijn reactie: "Ik weet van mezelf dat ik het niet heb gedaan. Het zijn zware beschuldigingen. Ik raak geen vrouwen aan op het moment dat ze nee zegt, het is niet dat ik blijf doorpushen. Ik weet van mezelf dat ik een nette en verzorgde jongen ben. Waarom iemand dwingen? Om seks mee te krijgen?", stelt hij zich hardop de vraag.

'Laat ze maar lekker huilen'

Wel bekent hij dat hij de meiden heeft afgeperst en noemt zichzelf terugkijkend 'een klootzak', hij gebruikte het geld om designerkleding van te kopen en liet de meiden honderden euro's overmaken zodat ze weg mochten. Het hoogste bedrag dat hij los wist te krijgen was in totaal 2000 euro. 

Maar volgens de slachtoffers er is niets waar van zijn ontkenning. Het dossier werd vandaag uitgebreid behandeld en de verdenkingen werden tot in details besproken. Het laatste slachtoffer zou hij in het voorjaar van 2024 hebben gemaakt, de eerste verdenking dateert van juli 2021.

Van een van de feiten – de aanranding van een 14-jarig meisje – werden camerabeelden getoond. Het meisje was onderweg naar een juwelier om een cadeautje te kopen voor haar moeder. Ze ontmoette A. onderweg ernaartoe en hij ging uiteindelijk mee naar binnen. Beveiligingscamera's tonen hoe hij om haar heen hangt, haar kusjes op haar wang geeft en haar heupen aanraakt. A. schaart het zelf onder 'flirten'.

Verdachte ontkent alles

Hicham A. herhaalde na de zitting vandaag dat hij alle verdenkingen ontkent: "Mensen praten, ik praat. Mensen mogen geloven wat ze willen geloven. Laat ze maar lekker huilen. Ik heb niets gedaan." De zaak gaat maandag verder, dan zal het Openbaar Ministerie met een strafeis komen. De rechtbank doet eind deze maand uitspraak. 

Het Verkeer neemt een kijkje bij de werkzaamheden op de Johan van Hasseltweg in Noord. De weg krijgt een onderhoudsbeurt. Projectleider Stefan Vlasblom neemt ons mee het bouwterrein op en laat zien dat het asfalt verwijderen een hele uitdaging is. 

''Het asfalt van de brug in de Johan van Hasseltweg is nodig aan vervanging toe'', legt Vlasblom uit. Het gedeelte verderop bij de Meeuwenlaan is al eerder aangepakt. ''Nu gaan we het wegdek van de brug en het tussenliggende deel aanpakken zodat het weer één mooi geheel wordt.''

En daar is flink wat 'geweld' voor nodig, vertelt de bestuurder van de kraan. ''Het werk gaat moeizamer dan gehoopt. Het asfalt op de brug zit zo vast dat we moeten prikken in plaats van schrapen.'' En dat betekent dat de omgeving rekening moet houden met geluidsoverlast, legt Vlasbloom uit.

Gelukkig voor de omgeving is het prikken alleen nodig op de brug. ''Op de weg zelf gaan we het asfalt frezen. Dat betekent dat we alleen de bovenste deklaag verwijderen.''

Twee fases

De werkzaamheden op de Johan van Hasseltweg zijn opgedeeld in twee fases. De eerste fase, aan de noordkant, duurt tot 21 september. Autoverkeer moet er rekening mee houden dat de weg is afgesloten richting de brug vanaf de Meeuwenlaan. Ook voor fietsers is er een omleiding.

''Na deze eerste fase werken we twee weken niet'', vertelt Vlasblom. ''Dit is vanwege de beschikbaarheid van materieel en personeel.''

Op 6 oktober start fase twee aan de zuidkant van de weg. ''De zuidzijde is erg slecht en het wegdek is verzakt'', legt Vlasblom uit. Er wordt dan een keerwand geplaatst voor de stevigheid omdat het fiets- voetpad een stuk lager ligt. Als dat klaar is planten we ook nieuwe bomen.''

Eind oktober zijn alle werkzaamheden klaar.

Een man van 24 heeft een celstraf van 2,5 jaar gekregen voor het beroven van een pand met sekswerkers in Zuid. De man maakte een afspraak met een sekswerker, waarna hij met anderen het pand binnendrong en dreigde met een mes. De buit: 1500 euro, vier telefoons en een tablet.

De 24-jarige man bedreigde verschillende sekswerkers met een mes en dwong hen te vertellen waar het geld lag. De dader had nog geen strafblad – deze diefstal met geweld is het eerste strafbare feit dat hij pleegt. Bij het bepalen van de straf heeft de rechter rekening gehouden met de kwetsbare positie van de slachtoffers als sekswerkers.

Het is niet bekend of de andere verdachten zijn opgepakt en terecht moeten staan.

Het stadsbestuur wil graag dat gewonde en zieke Palestijnse kinderen in Amsterdam behandeld kunnen worden. Er is daarom een brief aan het kabinet gestuurd, met de oproep om 'mee te werken aan het geven van toegang aan ernstig zieke en gewonde kinderen'.

Dat schrijft burgemeester Halsema vandaag in een brief aan de gemeenteraad. "Amsterdam beschouwt het als haar humanitaire verplichting om opvang te bieden aan ernstig zieken en gewonden uit het oorlogsgebied en zal daaraan graag meewerken. Per brief heeft het college een dringend appel gedaan op de regering om mee te werken aan het geven van toegang aan ernstig zieke en gewonde kinderen zodat ze in Amsterdam behandeld kunnen worden."

Een deel van de gemeenteraad had een maand geleden al de wens uitgesproken om zieke en gewonde Palestijnen in de stad op te vangen. Het ging om een voorstel van de PvdA, dat ondertekend werd door GroenLinks, D66, Denk, Volt en de SP. De raadsleden vroegen het college van burgemeester en wethouders ook om  'actief' met het kabinet in gesprek te gaan over medische evacuaties uit Gaza, iets wat Halsema nu dus heeft toegezegd. 

Het Amsterdam UMC heeft al aangegeven graag gewonde en zieke Palestijnse kinderen te willen behandelen. "Als zelfs onschuldige kinderen met zware verwondingen of chronische ziekten niet in ons land geholpen mogen worden, waar is dan onze medemenselijkheid?", schreef het ziekenhuis op Linkedin. 

Eerder stuurde Halsema al een brief naar het kabinet over Israël, waarin ze het kabinet opriep zich kritischer op te stellen tegenover Israël. Ook doneerde de gemeente een miljoen euro aan het Rode Kruis. 

Vandaag zijn in overleg met de nabestaanden de verwelkte bloemen weggehaald op de plek waar de 17-jarige Lisa om het leven werd gebracht. In plaats daarvan zal de gemeente Ouder-Amstel, waar Duivendrecht onder valt, met instemming van de familie van Lisa op de plek groen en bloemen laten groeien in de vorm van een hart.

Nog steeds leggen veel mensen bloemen, kaartjes en knuffels op de plek waar Lisa twee weken geleden werd gevonden. Inmiddels zijn de verwelkte bloemen weggehaald en de knuffels gewassen en – volgens de wens van de familie – gedoneerd aan een goed doel. De kaartjes worden verzameld en bewaard. Er wordt gewerkt aan een ontwerp om een permanent bloemenhart voor Lisa te realiseren.

Burgemeester van Ouder-Amstel Susanne de Roy van Zuidewijn: "Het onmenselijke wat de 17-jarige Lisa is overkomen, heeft velen diep getroffen. Haar dood heeft de samenleving tot ver buiten onze gemeentegrenzen beroerd. De familie heeft steun gevonden in dit medeleven bij hun peilloze verdriet. Met het bloemenhart willen we die breedgedragen steun bekrachtigen."

De 17-jarige Lisa werd in de nacht van 19 op 20 augustus vermoord toen zij naar haar huis fietste in Abcoude. De laatste dagen was de politie op de Holterbergweg opnieuw bezig met onderzoek. Dat gebeurde onder meer met een drone. De verdachte van de moord, een 22-jarige bewoner van een nabijgelegen asielopvang, zit vast. Zijn identiteit is nog niet vastgesteld.

Verdachte van meerdere verkrachtingen voor de rechter, pepperspray en een lichtjesactie voor meer veiligheid voor vrouwen en vrees voor sloop of renovatie voor bewoners van Distel- en Vogeldorp. Dat en meer in het AT5 Nieuws, gepresenteerd door Quirien Euwe.

Het politieke reces is voorbij: de commissiedebatten zijn terug. Donderdag liep de spanning hoog op in een emotioneel debat over de geplande windturbines bij de Noorder IJplas. Speelt oud-GroenLinks-wethouder Marieke van Doorninck een rol in belangenverstrengeling, of zijn het politieke spelletjes van JA21, VVD en SP? Nicolai Brannan van AT5, David Hielkema van Het Parool en Marijn Schrijver van De Telegraaf bespreken in de podcast Politiek aan de Amstel de bubbel van de Stopera met 22.000 ambtenaren, een begroting van 8 miljard, 45 raadsleden, negen wethouders en één burgemeester.

Ondertussen mengt techondernemer en journalist Alexander Klöpping zich in een andere strijd. Hij stelt 30.000 euro beschikbaar voor een juridische procedure tegen gemeente, Amsterdam in een poging het toerisme in de stad terug te dringen. En we praten over D66, dat vindt dat kinderen in de stad best wat stoerder mogen leren spelen.

Danny Blind gaat vertrekken als lid van de Raad van Commissarissen (RvC) van Ajax. Hij zegt zich meer op andere zaken te willen richten. Blind wacht nog wel met zijn vertrek tot er een opvolger is.

Volgens hem is er 'een tijd van komen en van gaan'. "Ik kijk met voldoening naar de sportieve successen in het verleden. Ik hoop dat de weg naar boven verder wordt vervolgd. Voor mij is het goed om mijn aandacht meer op andere zaken te kunnen richten."

Carolien Gehrels, voorzitter van de Raad van Commissarissen, zegt dat Blind op zowel sportief als organisatorisch vlak het verschil heeft gemaakt. "Wij danken hem voor zijn lange, intensieve en professionele betrokkenheid bij Ajax. Als RvC kijken wij terug op een buitengewoon goede en plezierige samenwerking de afgelopen maanden."

Blind heeft sinds april 2018 in de Raad van Commissarissen gezeten, al was er wel een onderbreking van twee jaar toen hij assistent-bondscoach was.

Woningcorporatie Lieven de Key wil woningen in Disteldorp en Vogeldorp in Noord vernieuwen. Bewoners hebben al lange tijd last van schimmel en lekkages, maar toch heerst er onrust over de twee plannen die er nu liggen: sloop en herbouw of grondige renovatie. Bewoners vrezen dat ze niet meer kunnen terugkeren of te maken zullen krijgen met hoge kosten. Huurders vinden dat het nooit zo ver had mogen komen: "Ze hebben het laten wegrotten."

"Het is mosterd na de maaltijd", vindt Jolanda Boerlijst van de huurdersvereniging. "Ze hebben nooit een plan gemaakt voor de toekomst, daar zijn ze nu pas mee begonnen." Veel huurders zijn ontevreden over de staat van hun woningen. Ze kampen met lekkages, schimmel en vocht, en geven aan dat er jarenlang te weinig onderhoud is gepleegd. "Schimmel doet heel veel met een mens. Het gaat 24 uur per dag door en we hebben er veel zorgen over."

Meldingsmoe

Volgens Jolanda wordt er te vaak gedacht in tijdelijke oplossingen: "We zitten al jarenlang in de problemen en we zijn gewoon meldingsmoe. Dit is voor de corporatie een huis, maar voor ons een thuis."

Lieven de Key reageert dat ze geen fouten hebben gemaakt in het onderhouden van de huizen: "Er is niet iets ingestort of iets dergelijks. En we blijven zeggen: heb je een probleem, laat het aan ons weten. Dan lossen we het op." 

Vorige week werden de bewoners van beide buurten geïnformeerd over de plannen van Lieven de Key. De woningcorporatie wil twee scenario’s onderzoeken: een grondige renovatie of sloop en herbouw in dezelfde historische stijl. Zowel Disteldorp als Vogeldorp zijn gemeentelijke monumenten en de huizen hebben een beschermde status. 

Volgens Lieven de Key zijn deze plannen noodzakelijk omdat de vorige verbouwing in 2003 bedoeld was om 25 jaar mee te gaan. Grootschalig onderhoud is volgens hen daarom hard nodig, waarbij met name de fundering en de isolatie zullen worden aangepakt.

En ook voor mensen die een koopwoning hebben in de buurt hebben de plannen grote impact. Lieven de Key bezit momenteel 51 procent van de woningen in beide dorpen en heeft daarmee een grote stem binnen de Vereniging van Eigenaren. Hun plan voor renovatie of sloop moet in samenspraak met de andere woningeigenaren goedgekeurd worden.

Maar veel huiseigenaren zien dat niet zitten. Als de plannen worden aangenomen zijn ze namelijk verplicht om op basis van breukdelen (het aantal vierkante meters dat ze bezitten vergeleken met de gehele VvE)  financieel bij te dragen aan de gekozen oplossing.

Huiseigenaar Inge maakt zich zorgen: "Volgens mij is alleen pappen en nathouden voor mij betaalbaar. Ik heb namelijk geen 175.000 of 250.000 euro over die de verbouwing of herbouw zou gaan kosten. Als ik dit moet betalen, is het einde verhaal voor mij hier."

De definitieve besluitvorming wordt pas in 2028 verwacht. Tot die tijd moeten bewoners het doen met tijdelijke maatregelen.

De Scharrebiersluis in het centrum is, twee jaar na een grootscheepse renovatie, kapot. De brug die het Kadijksplein met het Rapenburgerplein verbindt, staat nu open voor vaarverkeer omdat er iets mis is met de aandrijving. Fietsers en auto's moeten dus weer omrijden.

De gemeente weet nog niet of het defect iets te maken heeft met de renovatie. "We onderzoeken of het onder de garantie valt", aldus een woordvoerder. Hoelang de brug open blijft staan, is nog niet duidelijk.

De Scharrebiersluis is meer dan honderd jaar oud en was een paar jaar geleden toe aan meerdere reparaties.  In oktober 2023 werd de brug met een enorme kraan weer op zijn plek gehesen na een grondige opknapbeurt. Het was toen een jaar lang niet mogelijk geweest om op die plek over te steken.